Al la enhavo

Konjugacio de verboj

En la vortaro la verboj estas en ilia baza formo, t. e. en infinitivo.
En infinitivo ĉiuj verboj finiĝas per –en (machen) aŭ –n (wandern).

Se oni forprenas la infinitivan finaĵon restas la radiko de la verbo: mach-, wander-.
Ĉe ĉiuj gramatikaj personoj la verbradiko ricevas alian finaĵon.

La plejparto de la verboj ricevas la sekvantajn finaĵojn:

  • ich (= mi)
-e
  • du (= vi)
-st
  • er (= li)
  • sie (= ŝi)
  • es (= ĝi)
-t
  • wir (= ni)
-en
  • ihr (= vi)
-t
  • sie (= ili)
  • Sie (= vi)
-en

ekzemple

kommen → komm-en
veni
ich komme
wir kommen
du kommst
ihr kommt
er, sie, es kommt
sie, Sie kommen
machen → mach-en
fari
ich mache
wir machen
du machst
ihr macht
er, sie, es macht
sie, Sie machen
brauchen → brauch-en
bezoni
ich brauche
wir brauchen
du brauchst
ihr braucht
er, sie, es braucht
sie, Sie brauchen

La formojn de kelkaj verboj necesas lerni parkere.

sein (= esti)
ich bin
wir sind
du bist
ihr seid
er, sie, es ist
sie, Sie sind
haben (= havi)
ich habe
wir haben
du hast
ihr habt
er, sie, es hat
sie, Sie haben
werden (= iĝi)
ich werde
wir werden
du wirst
ihr werdet
er, sie, es wird
sie, Sie werden
wissen (= scii)
ich weiß
wir wissen
du weißt
ihr wisst
er, sie, es weiß
sie, Sie wissen

Se la verbradiko finiĝas per:

  • -s- → reis-en (= vojaĝi)
  • -ss- → küss-en (= kisi)
  • -ß- → heiß-en (= nomiĝi)
  • -z- → duz-en (= "vi-diri" (uzi la malpli formalan formon))
  • -tz- → sitz-en (= sidi)

oni aldonas en 2-a persono de singularo ("du") la finaĵon -t.

heißen → heiß-en
nomiĝi
ich heiße
wir heißen
du heißt
ihr heißt
er, sie, es heißt
sie, Sie heißen

Se la verbradiko finiĝas per:

  • -t- → arbeit-en (= labori)
  • -d- → bad-en (= bani)
  • -tm- → atm-en (= spiri)
  • -chn- → zeichn-en (= desegni)
  • -ffn- → öffn-en (= malfermi)

oni aldonas en 2-a persono de singularo ("du") la finaĵon -est,
oni aldonas en 3-a persono de singularo ("er", "sie", "es") la finaĵon -et.
oni aldonas en 2-a persono de pluralo ("ihr") la finaĵon -et.

arbeiten → arbeit-en
labori
ich arbeite
wir arbeiten
du arbeitest
ihr arbeitet
er, sie, es arbeitet
sie, Sie arbeiten
baden → bad-en
bani
ich bade
wir baden
du badest
ihr badet
er, sie, es badet
sie, Sie baden

Se la verbradiko finiĝas per:

  • -eln-→ sammeln (= kolekti)

la -e de la verb-radiko malaperas en la 1-a persono singularo ( ich (= mi) ).
la radiko de la verbo ricevas por la 1-a persono de singularo ( wir (= ni) ) kaj por la 3-a persono de pluralo la finaĵon -n.

sammeln → sammel-n
kolekti
ich sammle
wir sammeln
du sammelst
ihr sammelt
er, sie, es sammelt
sie, Sie sammeln

Dum konjugacio de kelkaj verboj ŝanĝiĝas la vokalo en la verbradiko. La vokalŝanĝo okazas nur en la 2-a unu-nombra persono (du) kaj en la 3-a unu-nombra persono (er, sie, es).

a → ä ĉe „schlafen“

schlafen → schlaf-en
dormi
ich schlafe
wir schlafen
du schläfst
ihr schlaft
er, sie, es schläft
sie, Sie schlafen
laufen → lauf-en
iri
ich laufe
wir laufen
du läufst
ihr lauft
er, sie, es läuft
sie, Sie laufen
tragen → trag-en
porti
ich trage
wir tragen
du trägst
ihr tragt
er, sie, es trägt
sie, Sie tragen

e → i ĉe „geben“

geben → geb-en
doni
ich gebe
wir geben
du gibst
ihr gebt
er, sie, es gibt
sie, Sie geben
nehmen → nehm-en
preni
ich nehme
wir nehmen
du nimmst
ihr nehmt
er, sie, es nimmt
sie, Sie nehmen

e → ie ĉe „sehen“

sehen → seh-en
vidi
ich sehe
wir sehen
du siehst
ihr seht
er, sie, es sieht
sie, Sie sehen

Modalverboj

Modalverboj modifas la signifon de verbo en la frazo.
Modalverboj esprimas la rilaton al agado priskribita per la verbo en la frazo.
La dua verbo post la modalverbo estas ĉiam en infinitivo fine de la frazo.

  • können (povi) – kapableco / ebleco:

    Ich kann gut schwimmen.
    		= Mi kapablas bone naĝi.
    Das Auto ist kaputt. Wir können nicht weiter fahren.
    		= La aŭto estas difektita. Ni ne povas veturi plu.
    Können Sie mir helfen?
    		= Ĉu vi povas helpi min?
    Die Medikamente kann man nur mit Rezept kaufen.
    		= La medicinaĵojn oni nur povas aĉeti kun recepto.

  • dürfen (rajti) – permeso / malpermeso:

    Hier dürfen Sie nicht rauchen!
    		= Ĉi tie vi ne rajtas fumi!
    Die Bank darf das Geld für das Mittagessen abbuchen.
    		= La banko rajtas ĝirpreni la monon por la tagmanĝo.

  • müssen (devi) – devo / neceso:

    Ich muss den Aufsatz bis morgen schreiben.
    		= Mi devas skribi la eseon ĝis morgaŭ.
    Ich muss zum Hauptplatz.
    		= Mi devas iri al la ĉefa placo.
    Hier musst du den Namen angeben.
    		= Ĉi tie vi devas indiki la nomon.

  • wollen (voli) – deziro / intenco:

    Wir wollen am Wochenende an die Ostsee fahren.
    		= Ni volas je la semajnfino veturi al la balta maro.
    Ich will dich heiraten.
    		= Mi volas geedziĝi kun vi.
    Wollen wir etwas essen?
    		= Ĉu ni volas manĝi ion?

  • sollen (havi devon) – devo / ripeto de ordono:

    Du sollst deiner Oma helfen.
    		= Vi helpu al via avino.
    Der Arzt sagt, ihr sollt mehr Obst essen.
    		= La kuracisto diras, vi manĝu pli da fruktoj.
    Soll ich den Notarzt rufen?
    		= Ĉu mi voku la krizokuraciston?

  • mögen (ŝati) – inklino
    La modalverbo "mögen" staras sola en frazo.

    Ich mag keine Schokolade.
    		= Mi ne ŝatas ĉokoladon.
    Ich mag türkisches Essen.
    		= Mi ŝatas turkajn manĝojn.

  • möchten (voli, ŝati) – deziro
    La modalverbo „möchten“ estas la gramatika formo de la subjunktivo II de la verbo „mögen“ kaj havas ĉiam la saman signifon = deziro:

    Ich möchte mit Frau Riedel sprechen.
    		= Mi volas paroli kun sinjorino Riedel.
    Wie möchten die Deutschen am liebsten wohnen?
    		= Kiel la germanoj prefere volas loĝi?
    Ich möchte eine Massage haben.
    		= Mi volas havi masaĝon.

  • bezoni + zu + infinitivo
    La neata "müssen", origine signifanta neceson, estas ofte anstataŭigata per "nicht brauchen". Oni esprimas per tio, ke iu ne devas fari ion. En tiu kazo estas "brauchen" uzata kiel modala verbo kaj ĝi ĉiam havas apude nean vorton kaj infinitivon kun "zu".

    Wir müssen morgen nicht früh aufstehen, denn es ist Wochenende.
    		= Ni ne devas ellitiĝi frue morgaŭ, ĉar estas semajnfino.
    Wir brauchen morgen nicht früh aufzustehen, denn es ist Wochenende.
    		= Ni ne devas ellitiĝi frue morgaŭ, ĉar estas semajnfino.

    “Brauchen” ankaŭ povas esti uzata en kombino kun limiga vorto kiel “erst, nur (einfach), bloß, kaum” kun pozitiva senco, por esprimi neceson.

    Du brauchst erst nächste Woche einzukaufen, noch haben wir viel zu essen und zu trinken.
    		= Vi devas nur en la venonta semajno aĉeti manĝaĵojn, ankoraŭ ni havas multe por manĝi kaj trinki.
    Um erfolgreich zu werden, brauchst du nur etwas mehr zu arbeiten, dann schaffst du es bestimmt.
    		= Por iĝi sukcesa, vi nur devas iomete pli labori, tiam vi certe tion atingas.

Modalverboj povas aperi sen alia verbo se la kunteksto estas klara.

Ich muss zum Arzt.
= Mi devas iri al la kuracisto.
Ich backe die Pizza. Du kannst es nicht!
= Mi bakas la picon. Vi ne kapablas!

En la konjugacio de modalverboj la 1-a kaj la 3-a personoj estas samformaj.

können
povi, scipovi
ich kann
wir können
du kannst
ihr könnt
er, sie, es kann
sie, Sie können
dürfen
rajti
ich darf
wir dürfen
du darfst
ihr dürft
er, sie, es darf
sie, Sie dürfen
müssen
devi
ich muss
wir müssen
du musst
ihr müsst
er, sie, es muss
sie, Sie müssen
wollen
voli
ich will
wir wollen
du willst
ihr wollt
er, sie, es will
sie, Sie wollen
sollen
devi
ich soll
wir sollen
du sollst
ihr sollt
er, sie, es soll
sie, Sie sollen
mögen
modalverben.modalverben_mоеgen
ich mag
wir mögen
du magst
ihr mögt
er, sie, es mag
sie, Sie mögen
möchten
modalverben.modalverben_mоеchten
ich möchte
wir möchten
du möchtest
ihr möchtet
er, sie, es möchte
sie, Sie möchten

Modalverbojn oni ligas ankaŭ per la nepersona pronomo „man“ – ĉiam en la 3-a unu-nombra persono.

man kann
oni povas
Hier kann man gut essen.
Ĉi tie oni povas bone manĝi.
man muss
oni devas
Das muss man noch heute machen.
Tion ankoraŭ hodiaŭ oni devas fari.
man soll
oni faru
Das soll man wiederholen.
Tion oni ripetu.
man darf
oni rajtas
In diesem Raum darf man rauchen.
En ĉi tiu ĉambro oni rajtas fumi.

Kunmetitaj verboj

Ekzistas disigeblaj kaj nedisigeblaj kunmetitaj verboj.

Kunmetitaj verboj konsistas el prefikso kaj verbo.

einkaufen
aĉetadi (kutime manĝaĵojn)
ein + kaufen (= aĉeti)
verstehen
kompreni
ver + stehen (= stari)

Disigeblaj verboj

La prefikso estas akcentata. En la vortaro ni trovas: einkaufen (= aĉetadi (kutime manĝaĵojn)) .

Ich gehe gleich einkaufen.
= Mi tuj iros aĉetadi.
Ich kaufe nicht so gern ein.
= Mi ne ŝatas aĉetadi.
Gestern kaufte sie den ganzen Tag ein.
= Hieraŭ ŝi aĉetadis dum la tuta tago.
Er sieht elegant aus.
= Li aspektas elegante.

La prefikso modifas la signifon de la verbo. („Einpacken“ iel rilatas al „packen“. „Einkaufen“ iel rilatas al „kaufen“.)

En la prezenco la prefikso troviĝas fine de la frazo.

En la perfekta participo estas "-ge-" inter la prefikso kaj la verbo.

kaufen (= aĉeti) → ein-ge-kauft

Du hast aber viel eingekauft!
= Tiom multe vi aĉetadis!

Prefiksoj ĉe disigeblaj verboj:

ab- (= for)
abfahren (= forveturi, ekveturi)
an- (= al / sur)
ankommen (= alveni) , anprobieren (= prove surmeti)
auf- (= sur)
aufstehen (= leviĝi)
aus- (= el)
austragen (= okazigi, disdoni) , aussehen (= aspekti)
bei- (= ĉe)
beibringen (= instrui)
ein- (= enen)
einkaufen (= aĉetadi (kutime manĝaĵojn)) , einpacken (= paki)
los- (= ek)
losgehen (= ekiri)
mit- (= kun)
mitkommen (= veni kun iu) , mitnehmen (= preni kun si, kunporti)
nach- (= al)
nachmachen (= imiti)
vor- (= antaŭ)
vorstellen (= sin prezenti)
zu- (= al)
zumachen (= fermi) , (da)zunehmen (= ankaŭ preni, aldoni)

Nedisigeblaj verboj

La prefikso ne havas la vortakcenton.

Ich kann das nicht verstehen.
= Mi ne povas kompreni tion.

La prefikso ŝanĝas la signifon de la verbo. ("Verstehen" neniel rilatas al "stehen.)

En prezenco kaj preterito la prefikso kaj la verbo estas kune.

Ich verstehe das nicht.
= Mi ne komprenas tion.
Den Urlaub verbrachte sie in den Alpen.
= La ferion ŝi pasigis en la Alpoj.

Perfekta participo ne havas "ge-".

verstehen (= kompreni) → verstanden (= komprenita)

Du hast aber nichts verstanden!
= Vi ja komprenis nenion!

bekommen (= ricevi) → bekommen (= ricevita)

Ich habe einen neuen Computer bekommen.
= Mi ricevis novan komputilon.

Prefiksoj de nedisigeblaj verboj:

be-
bekommen (= ricevi)
ge-
gefallen (= plaĉi)
emp-
empfehlen (= rekomendi)
ent-
entschuldigen (= pardonpeti)
er-
erzählen (= rakonti)
miss-
missbrauchen (= misuzi)
ver-
verstehen (= kompreni)
zer-
zerstören (= detrui)

Imperativo

La imperativon oni uzas ĉe ordonoj, instrukcioj, konsiloj aŭ atentigoj.

La imperativo uziĝas por sekvaj formoj:

du (= vi)
du – por unu persono,
ihr (= vi (pl.))
ihr – por du aŭ pli da personoj,
Sie (= vi (ĝentila formo))
Sie – kiel formo de ĝentileco por unu persono aŭ pli da personoj.

La imperativo por la „du“-formo formiĝas sen la persona pronomo „du“ kaj sen la finaĵo „-st“.

  • du kommst (= vi venas) → Komm! (= Venu!)
  • du gibst (= vi donas) → Gib! (= Donu!)
  • du nimmst (= vi prenas) → Nimm! (= Prenu!)
  • du gehst (= vi iras) → Geh! (= Iru!)
Geh ins Fitnesstudio!
= Iru al la muskulejo! (sportumejo)

La imperativo por la formo „ihr“ formiĝas sen la persona pronomo.

  • ihr kommt (= vi venas) → Kommt! (= Venu!)
  • ihr gebt (= vi donas) → Gebt! (= Donu!)
  • ihr nehmt (= vi prenas) → Nehmt! (= Prenu!)
  • ihr feiert (= vi festas) → Feiert! (= Festu!)
Feiert, tanzt und trinkt mit mir!
= Festu, dancu kaj trinku kun mi!

La imperativo por la „Sie“-formo formiĝas per ŝanĝo de vortvico.

  • Sie gehen (= vi iras) → Gehen Sie! (= Iru!)
  • Sie geben (= vi donas) → Geben Sie! (= Donu!)
  • Sie kommen (= vi venas) → Kommen Sie! (= Venu!)
  • Sie nehmen (= vi prenas) → Nehmen Sie! (= Prenu!)
  • Sie ziehen an (= vi surmetas) → Ziehen Sie an! (= Surmetu!)
Ziehen Sie einen Anzug an!
= Surmetu kompleton!

Verboj kun umlaŭto en la 2-a kaj 3-a persono singularo perdas tiun umlaŭton kiel imperativo.

  • du schläfst (= vi dormas) → Schlaf! (= Dormu!)
  • du fährst (= vi veturas) → Fahr! (= Veturu!)

Verboj kun la radikofinaĵo: „-t“, „-d“, „-ig“, „-er“, „-el“ ricevas la finaĵon „-e“ en la „du“-formo.

  • du wartest (= vi atendas) → Warte! (= Atendu!)
  • du entschuldigst dich (= vi pardonpetas) → Entschuldige dich! (= Pardonpetu!)
  • du lächelst (= vi ridetas) → Lächle! (= Ridetu!)

Malregula formo de imperativo:

sein (= esti)

  • du (= vi) → Sei! (= Estu!)
  • ihr (= vi (pl.)) → Seid! (= Estu!)
  • Sie (= vi (ĝentila formo)) → Seien Sie! (= Estu!)

haben (= havi)

  • du (= vi) → Hab! (= Havu!)
  • ihr (= vi (pl.)) → Habt! (= Havu! (pl.))
  • Sie (= vi (ĝentila formo)) → Haben Sie! (= Havu! (ĝentila formo))

werden (= iĝi)

  • du (= vi) → Werde! (= Iĝu!)
  • ihr (= vi (pl.)) → Werdet! (= Iĝu!)
  • Sie (= vi (ĝentila formo)) → Werden Sie! (= Iĝu!)

Imperativo – formo „wir“

La imperativo de la formo „wir“ formiĝas per ŝanĝo de vortordo.

  • wir gehen (= ni iras) → Gehen wir! (= Ni iru!)
  • wir kommen (= ni venas) → Kommen wir! (= Ni venu!)
  • wir geben (= ni donas) → Geben wir! (= Ni donu!)
  • wir nehmen (= ni prenas) → Nehmen wir! (= Ni prenu!)
Gehen wir hin!
= Aliru ni!
Kaufen wir es hier!
= Ni aĉetu ĝin ĉi tie!

Preterito

La preterito estas formo de pasinteco kiu plej ofte estas uzata en rakontoj.
La preteriton oni uzas en skribaj tesktoj.

En la preterito la 1-a kaj la 3-a personoj estas ĉiam samaj.

Regulaj verboj

  • ich (= mi)
–te
  • du (= vi)
–test
  • er (= li)
  • sie (= ŝi)
  • es (= ĝi)
–te
  • wir (= ni)
-ten
  • ihr (= vi)
-tet
  • sie (= ili)
  • Sie (= vi)
-ten
kaufen (= aĉeti)
ich kaufte
wir kauften
du kauftest
ihr kauftet
er, sie, es kaufte
sie, Sie kauften

Regulaj verboj kun la verbradika finaĵo:

-t-
arbeiten
-d-
baden
-tm-
atmen
-chn-
zeichnen
-ffn-
öffnen
  • ich (= mi)
-ete
  • du (= vi)
-etest
  • er (= li)
  • sie (= ŝi)
  • es (= ĝi)
-ete
  • wir (= ni)
-eten
  • ihr (= vi)
-etet
  • sie (= ili)
  • Sie (= vi)
-eten
warten (= atendi)
ich wartete
wir warteten
du wartetest
ihr wartetet
er, sie, es wartete
sie, Sie warteten

Malregulaj verboj

  • ich (= mi)
—
  • du (= vi)
-st
  • er (= li)
  • sie (= ŝi)
  • es (= ĝi)
—
  • wir (= ni)
-en
  • ihr (= vi)
-t
  • sie (= ili)
  • Sie (= vi)
-en
gehen (= iri)
ich ging
wir gingen
du gingst
ihr gingt
er, sie, es ging
sie, Sie gingen
lassen (= lasi)
ich ließ
wir ließen
du ließt
ihr ließt
er, sie, es ließ
sie, Sie ließen
Er ließ wieder seinen Kampfhund ohne Beißkorb und Leine frei im Haus herumlaufen.
= Refoje li lasis sian batalhundon sen buŝumo kaj hundŝnuro iradi libere tra la domo.

Se oni parolas pri pasinteco kaj uzas „haben“, „sein“ oni preskaŭ ĉiam uzas la preteriton, eĉ se la tuta teksto estas skribita en perfekto.

En la preterito la 1-a kaj la 3-a personoj estas ĉiam samaj.

haben (= havi)
ich hatte
wir hatten
du hattest
ihr hattet
er, sie, es hatte
sie, Sie hatten
Alle Schülerinnen und Schüler hatten gute Noten.
= Ĉiuj lernantoj havis bonajn notojn.
sein (= esti)
ich war
wir waren
du warst
ihr wart
er, sie, es war
sie, Sie waren
Letztes Schuljahr war ein gutes Jahr.
= La pasinta lerneja jaro estis bona jaro.
können (= povi, scipovi)
ich konnte
wir konnten
du konntest
ihr konntet
er, sie, es konnte
sie, Sie konnten
Ich konnte nicht dorthin fahren.
= Mi ne povis veturi tien.
müssen (= devi)
ich musste
wir mussten
du musstest
ihr musstet
er, sie, es musste
sie, Sie mussten
Für meinen Job als Journalistin musste ich meine Aussprache verbessern.
= Por mia laboro kiel ĵurnalisto mi devis plibonigi mian pronocadon.
dürfen (= rajti)
ich durfte
wir durften
du durftest
ihr durftet
er, sie, es durfte
sie, Sie durften
Ich durfte einen Kurs in Schwerin besuchen.
= Mi rajtis partopreni kurson en Ŝverino.
wollen (= voli)
ich wollte
wir wollten
du wolltest
ihr wolltet
er, sie, es wollte
sie, Sie wollten
Ich wollte schnell neue Leute kennen lernen.
= Mi volis rapide ekkoni novajn homojn.
sollen (= devi)
ich sollte
wir sollten
du solltest
ihr solltet
er, sie, es sollte
sie, Sie sollten
Ich sollte einen Kurs in Berlin besuchen.
= Mi devus partopreni kurson en Berlino.
mögen (= ŝati)
ich mochte
wir mochten
du mochtest
ihr mochtet
er, sie, es mochte
sie, Sie mochten
Ich mochte dich nicht
= Mi ne ŝatis vin.

Perfekto

La perfekto estas formo de pasinteco.

La perfekto formiĝas per la konjugaciita formo de la helpverbo („haben“ aŭ „sein“) kaj per la participo perfekto fine de la frazo.

Perfekt = haben / sein + … + Partizip Perfekt

Participa perfekto

Regulaj verboj

Al verbradiko estas aldonataj: Prefikso „ge-„ kaj finaĵo „-t“.

  • machen (= fari) → ge–mach–t
  • kaufen (= aĉeti) → ge–kauf–t
  • zeigen (= montri) → ge-zeig-t
Ich habe ihr ein paar wichtige Gebäude gezeigt.
= Mi montris al ŝi kelkajn gravajn konstruaĵojn.

Al verboj kies verbradiko finiĝas per –t-, -d-, -tm-, -chn-, -ffn- aldoniĝas la prefikso „ge-„ kaj la finaĵo „-et“.

  • warten (= atendi) → ge–wart–et
  • baden (= bani sin) → ge–bad–et
  • atmen (= spiri) → ge–atm–et
  • zeichnen (= desegni) → ge–zeichn–et
  • öffnen (= malfermi) → ge–öffn-et

Malregulaj verboj

La participan perfekton de la malregulaj verboj necesas lerni parkere. Ĝi plej ofte finiĝas per „-en“.

  • treffen (= renkonti) → getroffen
Wen hast du im Park getroffen?
= Kiun vi renkontis en la parko?
  • denken (= pensi) → gedacht
Gestern habe ich ganz intensiv an dich gedacht.
= Hieraŭ mi tute intense pensis pri vi.

Disigeblaj verboj

Ĉe regulaj kaj malregulaj verboj disigeblaj la prefikso „ge-„ staras inter la verbprefikso kaj la verbradiko.

  • einkaufen (= aĉetumi) → ein–ge–kauf–t
  • ausfüllen (= plenigi) → aus–ge–füll-t
  • aufstehen (= ekstari, ellitiĝi) → auf–ge–stand–en
Dort haben wir zuerst einen Haufen von Formularen ausgefüllt.
= Tie ni unue plenigis amaseton da formularoj.

Participa perfekto sen „ge-”

Regulaj kaj malregulaj verboj disigeblaj (kun: be-, ge-, emp-, ent-, er-, miss-, ver-, zer-) ne havas la prefikson ge-.

  • bestehen (= sukcesi) → bestand–en
  • gefallen (= plaĉi) → gefall–en
  • empfinden (= senti) → empfund–en
  • entschuldigen (= pardoni) → entschuldig–t
  • erzählen (= rakonti) → erzähl–t
  • missbrauchen (= misuzi) → missbrauch–t
  • verstehen (= kompreni) → verstand–en
  • zerstören (= detrui) → zerstör–t
Ich habe schon versucht, den Computer zu starten.
= Mi jam provis startigi la komputilon.
Zuerst haben wir uns bei der Ausländerbehörde im Stadthaus erkundigt.
= Unue ni informiĝis ĉe la publika instanco pri eksterlandanoj en la urbodomo.

Verboj kun la finaĵo „-ieren“ ne havas ge- kaj estas ĉiam regulecaj.

  • informieren (= informi) → informier–t
  • studieren (= studi) → studier–t
Hast du es schon kontrolliert?
= Ĉu vi jam kontrolis?
Hast du ein Virenprogramm installiert?
= Ĉu vi instalis kontraŭvirusan protektadon?

Perfekto kun „sein“

La helpverbon „sein“ oni uzas

  • - se la verbo esprimas moviĝon de la subjekto: kommen (veni), gehen (iri), laufen (kuri), springen (salti):

    Wir sind nach Wien gekommen.
    		= Ni venis al Vieno.
    Er ist erst spät nach Hause gekommen.
    		= Li nur malfrue venis hejmen.
    Ich bin ins Kino gegangen.
    		= Mi iris en la kinejon.
    Sie ist vor kurzem von der Türkei nach Deutschland gezogen.
    		= Ŝi antaŭ nelonge translokiĝis de Turkio al Germanio.

  • - se la stato de subjekto ŝanĝiĝas, kiel: aufwachen (vekiĝi), einschlafen (endormiĝi), wachsen (kreski), sterben (forpasi):

    Ich bin sofort eingeschlafen.
    		= Mi tuj ekdormis.
    Du bist aber groß gewachsen!
    		= Vi ja kreskis alten!
    Hermann Hesse ist 1962 in der Schweiz gestorben.
    		= Hermann Hesse mortis en 1962 en Svislando.

  • - ĉe verboj:

    sein
    esti
    Ich bin gestern im Kino gewesen.
    Mi estis en la kinejo hieraŭ.
    werden
    iĝi
    Sie ist Mathematiklehrerin geworden.
    Ŝi iĝis instruisto por matematiko.
    bleiben
    resti
    Die ganze Woche ist er wegen der Grippe zu Hause geblieben.
    La tutan semajnon li restis hejme pro la gripo.
    passieren
    okazi, pasi
    Was ist passiert?
    Kio okazis?
    geschehen
    okazi
    Was ist geschehen?
    Kio okazis?
    begegnen
    renkonti
    Ich bin ihm im Park begegnet.
    Mi renkontis lin en la parko.

Perfekto kun „haben“

La helpverbon „haben“ oni uzas ĉe ĉiuj verboj kun akuzativa kompletigo (ankaŭ ĉe moviĝo de subjekto).

Ich habe die reservierten Karten für die Sonntagsvorstellung abgeholt.
= Mi prenis la reservitajn biletojn por la dimanĉa spektaklo.
Sie haben das gleiche Kleid gekauft.
= Ili aĉetis la saman robon.
Was hast du ihr gegeben?
= Kion vi donis al ŝi?
Ich habe den Berg schon mehrmals bestiegen.
= Mi grimpis la monton jam plurfoje.

La helpverbon „haben“ oni uzas ĉe ĉiuj refleksivaj verboj (ankaŭ ĉe moviĝo de subjekto).

Die Kinder haben sich vor dem Schlafen gewaschen.
= La infanoj lavis sin antaŭ ol la dormado.
Ich habe mich an das Fenster gesetzt.
= Mi eksidis ĉe la fenestro.

Refleksivaj verboj

Kelkaj verboj bezonas la refleksivan pronomon „sich“.

sich beeilen
= hasti
sich freuen
= ĝoji
sich interessieren
= interesiĝi
sich fühlen
= sin senti
sich treffen
= renkontiĝi

La refleksiva pronomo povas signifi ke la agado estas direktita al la subjekto.

sich waschen
sin lavi
Der Junge wäscht sich.
La knabo lavas sin.
sich kämmen
sin kombi
Die Mädchen kämmen sich.
La knabinoj kombas sin.
sich verletzen
vundiĝi
Ich habe mich verletzt.
Mi vundis min.

La refleksiva verbo estas konjugacienda.

sich waschen (= sin lavi)
ich wasche mich
wir waschen uns
du wäschst dich
ihr wascht euch
er, sie, es wäscht sich
sie, Sie waschen sich

La refleksiva pronomo ŝanĝiĝas se la refleksiva verbo postulas akuzativan objekton:

sich (die Hände) waschen (= lavi siajn manojn)
ich wasche mir die Hände
wir waschen uns die Hände
du wäschst dir die Hände
ihr wascht euch die Hände
er, sie, es wäscht sich die Hände
sie, Sie waschen sich die Hände

Apud la rekleksiva uzado oni povas uzi kelkajn verbojn ankaŭ por esprimi reciprokan rilaton. Reciprokan rilaton partoprenas ĉiam minimume du personoj. Pro tio la verbo kaj la reciproka pronomo ĉiam estas en plurala formo.

Reciprokaj verboj aperas nur ĉe subjektoj en pluralo. Pro tio oni uzas pluralformojn de la refleksiva pronomo "uns", "euch" kaj "sich".

  • sich kennenlernen (= ekkoni unu la alian) → Wir haben uns in der Grundschule kennen gelernt. (= Ni ekkonis unu la alian en bazlernejo.) → Ich habe Helga in der Grundschule kennengelernt. Helga hat mich in der Grundschule kennen gelernt. (= Mi ekkonis Helga en bazlernejo. Helga ekkonis min en bazlernejo.)
  • sich gut verstehen (= bone interkompreniĝi) → Wir haben uns sofort gut verstanden. (= Ni tuj bone interkompreniĝis.)
  • sich begrüßen (= sin saluti) → Herr Hansen und seine Nachbarin begrüßen sich jeden Morgen auf der Straße. (= Sinjoro Hansen kaj lia najbarino salutas unu la alian ĉiun matenon en la strato.) → Herr Hansen begrüßt seine Nachbarin; Die Nachbarin begrüßt Herrn Hansen. (= Sinjoro Hansen salutas sian najbarinon; la najbarino salutas Sinjoron Hansen.)

Pasivo

La pasivon oni uzas se la plej grava informo en la frazo estas agado kaj ne la aganto.

In einem Restaurant wirst du praktisch ausgebildet.
= En restoracio vi estas praktike instruata.

La pasivo formiĝas helpe de la konjugaciita helpverbo „werden“ kaj la participo II fine de la frazo.

Aktiv (= Aktivo)

Ich koche die Suppe.
= Mi kuiras la supon.
Der Lehrer korrigiert die Tests.
= La instruisto korektas la testojn.

Passiv (= Pasivo)

Die Suppe wird gekocht.
= La supo estas kuirata.
Die Tests werden korrigiert.
= La testoj estas korektataj.

La aganton oni povas esprimi per „von + dativo“.

Die Suppe wird von mir gekocht.
= La supo estas kuirata de mi.
Die Teste werden vom Lehrer korrigiert.
= La testoj estas korektataj de la instruisto.

Pasivo kun modalaj verboj

Pasivon oni povas uzi ankaŭ kun la modalaj verboj "können", "müssen", "dürfen" kaj "sollen". La modala verbo povas esti en prezenco aŭ en preterito.Krom la modala verbo oni uzas tiukaze la helpverbon "werden" kaj la koncernan participon II de la plensignifa verbo.

Aktivo Pasivo
Der Vater kann das Auto reparieren.
La patro kapablas ripari la aŭton.
Das Auto kann von dem Vater repariert werden.
La aŭto povas esti riparata de la patro.
Die Mutter muss die Kinder zur Schule bringen.
La patrino devas venigi la infanojn al la lernejo.
Die Kinder müssen von der Mutter zur Schule gebracht werden.
La infanoj devas esti venigitaj de la patrino al la lernejo.
Die Kinder dürfen den Computer benutzen.
La infanoj rajtas uzi la komputilon.
Der Computer darf von den Kindern benutzt werden.
La komputilo povas esti uzata de la infanoj.
Die Kinder sollen die Betten machen.
La infanoj ordigu la litojn.
Die Betten sollen von den Kindern gemacht werden.
La litoj estu ordigataj de la infanoj.

Pasiva preterito

La pasivan preteriton oni kreas per preterita formo de "werden" kaj participo II de la verbo.

Nuntempa pasivo Pasiva preterito
Ich werde in einem Restaurant ausgebildet.
Mi estas instruata en restoracio.
Ich wurde in einem Restaurant ausgebildet.
Mi estis instruata en restoracio.
Du wirst in einem Restaurant ausgebildet.
Vi estas instruata en restoracio.
Du wurdest in einem Restaurant ausgebildet.
Vi estis instruata en restoracio.
Er/sie/es wird in einem Restaurant ausgebildet.
Li/ŝi/ĝi estas instruata en restoracio.
Er/sie/es wurde in einem Restaurant ausgebildet.
Li/ŝi/ĝi estis instruata en restoracio.
Wir werden in einem Restaurant ausgebildet.
Ni estas instruataj en restoracio.
Wir wurden in einem Restaurant ausgebildet.
Ni estis instruataj en restoracio.
Ihr werdet in einem Restaurant ausgebildet.
Vi estas instruataj en restoracio.
Ihr wurdet in einem restaurant ausgebildet.
Vi estis instruataj en restoracio.
Sie/sie werden in einem Restaurant ausgebildet.
Vi/ili estas instruata/instruataj en restoracio.
Sie/sie wurden in einem Restaurant ausgebildet.
Vi/ili estis instruata/instruataj en restoracio.
Weißt du nicht, Mama, Neymar wurde doch bei der letzten WM am Rücken verletzt!
= Ĉi vu ne scias, Panjo, Neymar ja estis vundita en la lasta mondĉampiona turniro de futbalo je la dorso!
Das Formular wurde nicht richtig ausgefüllt.
= La formularo ne estis plenigita ĝuste.
Das Geld wurde gestern abgebucht.
= La mono estis forĝirita hieraŭ.
Frau Müller wurde nicht zur Geburtstagsparty von Ihrer Nachbarin eingeladen.
= Sinjorino Müller ne estis invitita de sia najbarino al la festo de naskiĝdato.
Auf der Party wurde gestern viel getanzt und gelacht.
= Dum la festo oni hieraŭ multe dancis kaj ridis.

Subjunktivo II

La subjunktivo II estas en la germana lingvo uzata por esprimi peton, deziron, nerealecon/eblecon kaj supozon. La subjunktivon II oni formas per la helpoverbo „würden“ kaj la infinitivo fine de la frazo.

„würden“ estas konjugaciata:

würden (= -us)
ich würde
wir würden
du würdest
ihr würdet
er, sie, es würde
sie, Sie würden
Würden Sie mir bitte Ihre Telefonnummer sagen?
= Ĉu vi povus diri al mi vian telefonnumeron?
Was würden Sie empfehlen?
= Kion vi rekomendus?

La verboj "haben", "sein" kaj la modalverboj kreas subjunktivon per la formoj de preterito kaj per ŝanĝo de vokalo.

haben (= havi)
ich hätte
wir hätten
du hättest
ihr hättet
er, sie, es hätte
sie, Sie hätten
sein (= esti)
ich wäre
wir wären
du wärst
ihr wäret
er, sie, es wäre
sie, Sie wären
können (= povi)
ich könnte
wir könnten
du könntest
ihr könntet
er, sie, es könnte
sie, Sie könnten
müssen (= devi)
ich müsste
wir müssten
du müsstest
ihr müsstet
er, sie, es müsste
sie, Sie müssten
dürfen (= rajti)
ich dürfte
wir dürften
du dürftest
ihr dürftet
er, sie, es dürfte
sie, Sie dürften
sollen (= -u)
ich sollte
wir sollten
du solltest
ihr solltet
er, sie, es sollte
sie, Sie sollten

Per subjunktivo oni povas esprimi deziron. Ĉikaze oni ofte uzas la partikulojn „doch“, „bloß“ kaj „nur“.

Wenn er doch bald kommen würde!
= Se li nur baldaŭ venus!
Wenn ich nur Urlaub hätte!
= Se mi nur havus ferion!
Wenn du bloß anrufen würdest!
= Se vi nur telefonus!
Ach, wenn ich ihn heute noch treffen würde!
= Ho, se mi lin ankoraŭ hodiaŭ renkontus!

Per la subjunktivo eblas esprimi konsilon. Ĉikaze oni uzas la modalverbon „sollen“.

Du solltest im Bett liegen.
= Vi devus kuŝi en la lito.
Er sollte zum Arzt gehen.
= Li devus iri al la kuracisto.
Du solltest dir eine neue Brille kaufen.
= Vi devus aĉeti novajn okulvitrojn.

Per subjunktivo oni povas esprimi nerealecon/eblecon.

Wenn du schneller laufen könntest, würden wir den Bus nicht verpassen.
= Kiam vi scipovus kuri pli rapide, ni ne maltrafus la buson.

Per subjunktivo oni povas esprimi supozon.

Es ist zwar noch nicht sehr spät, aber er könnte schon zu Hause sein.
= Ankoraŭ ne estas tre malfrua horo, sed li jam povus esti hejme.

Ĝentila peto (formo de ĝentileco) en demandofrazo povas esti esprimita per la subjunktivo II:

Könnten Sie das Fenster zumachen?
= Ĉu vi povus fermi la fenestron?
Könntest du das Radio reparieren?
= Ĉu vi povus ripari la radion?
Würden Sie das Radio anmachen?
= Ĉu vi povus ŝalti la radion?
Würdest du mir einen Stift leihen?
= Ĉu vi pruntedonus al mi skribilon?
Könnte ich das Fenster wieder zumachen?
= Ĉu mi povus refermi la fenestron?
Dürfte ich Ihre Reisetasche auf die Gepäckablage legen?
= Ĉu mi povus meti vian vojaĝsakon sur la pakaĵejon?
Könntest du mir bitte helfen, den Koffer nach oben zu tragen?
= Ĉu vi povus bonvole helpi al mi, porti la valizon supren?

Futuro 1

En la germana, por esprimi estontan agon aŭ intencon, kutime sufiĉas uzi la prezencon kun tempovorto.

Wir ziehen in einem Monat nach Hamburg um.
= Post unu monato ni translokiĝas en Hamburgon.
Ich sehe morgen den neuen Film von James Bond.
= Morgaŭ mi spektos la novan filmon de James Bond.

Futuro 1 estas tempoformo, kiu rekte indikas agon en la estonteco. Ĝi estas konstruata per la helpverbo “werden” kaj la infinitivo de la koncerna verbo, kiu devas esti ĉe la fino de la frazo.

lernen
povi
Ich werde sehr viel lernen.
Mi lernos tre multe.
Wir werden sehr viel lernen.
Ni lernos tre multe.
Du wirst sehr viel lernen.
Vi lernos tre multe.
Ihr werdet sehr viel lernen.
Vi lernos tre multe.
Er/sie/es wird sehr viel lernen.
Li/ŝi/ĝi lernos tre multe.
Sie/sie werden sehr viel lernen.
Ili lernos tre multe. / Vi lernos tre multe. (oficiala formo)
Bei dem Umweltprojekt werde ich sehr viel lernen – andere Dinge als in der Schule.
= Ĉe la vivmedia projekto mi tre multe lernos – aliajn aferojn ol en lernejo.
Ich werde eine schöne Frau heiraten.
= Mi edziĝos al bela virino.
Wir werden in einem kleinen Haus mit einem Garten wohnen.
= Ni loĝos en malgranda domo kun ĝardeno.
Wir werden unser ganzes Leben lang glücklich sein.
= Ni estos feliĉaj dum nia tuta vivo.

Regado de verboj

La plejparto de verboj postulas firman ligon kun prepozicio.
La verbojn kun iliaj prepozicioj kaj poste sekvantan kazon oni bedaŭrinde devas lerni parkere.

Listo de la plej oftaj verboj kun iliaj prepozicioj:

achten auf + A
= atenti pri
anfangen mit + D
= komenci per
sich anmelden für + A
= aliĝi por
antworten auf + A
= respondi al
arbeiten an + D
= labori pri
sich ärgern über + A
= ĉagreniĝi pri
beginnen mit + D
= komenci per
sich beschäftigen mit + D
= okupiĝi pri
sich beschweren über + A
= plendi pri
bestehen aus + D
= konsisti el
bitten um + A
= peti pri
danken für + A
= danki pro
denken an + A
= pensi pri
diskutieren über + A
= diskuti pri
einladen zu + D
= inviti al
sich entschuldigen bei + D / für + A
= pardonpeti ĉe/pro
erfahren von + D
= ekscii de
fragen nach + D
= demandi pri
sich freuen über + A / auf + A
= ĝoji pri/antaŭĝoji
gehören zu + D
= aparteni al
glauben an + A
= kredi je
gratulieren zu + D
= gratuli pro
grenzen an + D
= esti apud
hoffen auf + A
= esperi
sich interessieren für + A
= interesiĝi pri
sich konzentrieren auf + A
= koncentriĝi pri
sich kümmern um + A
= zorgi pri
lachen über + A
= ridi pri
meinen von + D
= opinii pri
reden über + A / von + D
= babili pri
schreiben an + A / mit + D / über + A
= skribi al / kun / pri
sorgen für + A / um + A
= zorgi por
spielen mit + D
= ludi kun
sprechen über + A / von + D / mit + D
= paroli pri / pri / kun
suchen nach + D
= serĉi
teilnehmen an + D
= partopreni
telefonieren mit + D
= telefoni kun
träumen von + D
= sonĝi/revi pri
trinken auf + A
= drinki je
sich unterhalten über + A
= interparoli pri
übersetzen in + A / aus + D
= traduki en/el
sich verabschieden von + D
= adiaŭi
sich verstehen mit + D
= bone interrilati kun
warten auf + A
= atendi
wissen von + D
= scii pri
wohnen bei + D
= loĝi ĉe
zufrieden sein mit + D
= esti kontenta pri
Ich freue mich auf ein Wiedersehen.
= Mi antaŭĝojas revidon.
Sie haben von Ihrem Kind erfahren, dass…
= Vi eksciis de via infano, ke...

Gravaj strukturoj:

Demando pri persono
Prepozicio + "wem" / "wen" ?

  • sprechen über + A.
    paroli pri
  • sprechen über + A.
    pri kiu?
  • fragen nach + D.
    demandi pri
  • nach wem?
    pri kiu?
Für wen interessierst du dich?
= Pri kiu vi interesiĝas?

Se oni demandas pri persono, tiam malantaŭ la prepozicio, postulata de la verbo, sekvas la demandovorto en la postulata kazo.

Demando pri aĵo
"wo" + ("r") + prepozicio ?

  • worüber?
    pri kio?
  • wonach?
    pri kio?
Worauf konzentrieren Sie sich?
= Pri kio vi koncentriĝas?

Se oni demandas pri (nevivant)aĵo, la demandovorto konsistas el "wo-" + opcia "-r" + prepozicio postulata de la verbo. "-r" aperas, se la prepozicio komenciĝas per vokalo.

Prepozicia adverbo
"da" + ("r") + prepozicio

  • darüber?
    pri tio?
  • danach?
    pri tio?
Darüber muss ich mich wirklich ärgern.
= Pri tio mi vere devas ĉagreniĝi.

Prepozicia adverbo konsistas el "da-" + opcia "-r" + prepozicio postuala de la verbo. "-r" aperas, se la prepozicio komenciĝas per vokalo.

Verboj kun prepozicio

En la germana multaj verboj ligiĝas kun komplemento per fikse starigita prepozicio. De la prepozicio dependas tio, en kiu kazo estas la substantivo.

warten auf etwas (= atendi ion) (Akuzativo)
  • der Bus (= buso) → Ich warte auf den Bus (= Mi atendas la buson.)
  • das Geld (= mono) → Ich warte auf das Geld. (= Mi atendas la monon.)
  • die Torte (= torto) → Ich warte auf die Torte. (= Mi atendas la torton.)
zufrieden sein mit etwas (= esti kontenta pri io) (Dativo)
  • der Urlaub (= libertempo, ferio) → Ich bin zufrieden mit dem Urlaub. (= Mi estas kontenta pri la ferio.)
  • die Reise (= vojaĝo) → Ich bin zufrieden mit der Reise. (= Mi estas kontenta pri la vojaĝo.)
  • das Buch (= libro) → Ich bin zufrieden mit dem Buch. (= Mi estas kontenta pri la libro.)

Kiam oni faras demandon pri aĵo, antaŭ la prepozicio postulata de la verbo estas la sufikso “wo-”. Necesas meti “-r-” inter “wo-” kaj la prepozicion kiam ĝi komenciĝas per vokalo.Demando pri aĵo sonas tiukaze:

Worauf wartest du?
Kion vi atendas?
Ich warte auf den Bus.
Mi atendas la buson.
Womit bist du zufrieden?
Pri kio vi estas kontenta?
Mit dem Urlaub.
Pri la ferio.

Kiam oni kreas demandon pri persono, la kazo (demando en akuzativo "wen" / en dativo "wem") reguliĝas laŭ la prepozicio postulata de la verbo.

Akuzativo Dativo
der Lehrer
instruisto
Ich warte auf den Lehrer.
Mi atendas la instruiston.
das Hausmädchen
domservantino
Ich warte auf das Hausmädchen.
Mi atendas la domservantinon.
Ich bin zufrieden mit dem Hausmädchen.
Mi estas kontenta pri la domservantino.
die Lehrerin
instruistino
Ich warte auf die Lehrerin.
Mi atendas instruistinon.
Ich bin zufrieden mit der Lehrerin.
Mi estas kontenta pri la instruistino.
der Urlaub
libertempo, ferio
Ich bin zufrieden mit dem Urlaub.
Mi estas kontenta pri la ferio.

Verboj kun prepozicioj, post kiuj ĉiam sekvas akuzativo:

La prepozicioj "auf", "für", "gegen", "um", "über" postulas ĉiam akuzativon, kiam ili estas uzataj kun verbo ligiĝanta kun prepozicio.

  • sich interessieren für etwas/jemanden (= interesiĝi pri io/iu) → Wir interessieren uns nicht für Politik / für Politiker. (= Ni ne interesiĝas pri politiko / pri politikistoj.)
  • sich ärgern über etwas/jemanden (= koleri kontraŭ io/iu) → Die Mutter ärgert sich über den Verkehr/ über den Busfahrer. (= La patrino koleras kontraŭ la trafiko / kontraŭ la busŝoforo.)

Verboj kun prepozicioj, post kiuj ĉiam sekvas dativo:

La prepozicioj "bei", "mit", "nach", "aus", "unter", "von", "zu", "vor" postulas ĉiam dativon, kiam ili estas uzataj kun verbo ligiĝanta kun prepozicio.

Kinder, hört bitte mit dem Spielen auf, das Essen ist fertig!
= Infanoj, ĉesigu la ludadon, la manĝo pretas!
Hilfst du mir bitte bei den Hausaufgaben?
= Ĉu vi helpos al mi pri la hejmtaskoj?

Prepozicioj, post kiuj povas sekvi dativo aŭ akuzativo:

La prepozicioj "an"kaj "in" povas postuli kaj akuzativon, kaj dativon, kiam ili estas uzataj kun verbo ligiĝanta kun prepozicio.

Der Schüler denkt immer an die Schulferien.
= Lernanto ĉiam pensas pri ferioj.
Hans nimmt an einem Italienischkurs teil.
= Hans partoprenas kurson de la itala.

La modala verbo “sollen”

La modala verbo sollen estas uzata ankaŭ por esprimi ne subjektivan neceson. Ofte temas tiam pri postulo, deziro aŭ ordono de iu tria persono.

Ich soll heute bis 22 Uhr im Büro bleiben. (Mein Chef hat das gesagt / er möchte das von mir.)
= Mi restu hodiaŭ ĝis la 22-a horo en la oficejo. (Mia estro diris tion / li volas tion de mi.)
Meine Mutter soll abends weniger essen. (Ihr Arzt hat das gesagt. “Essen Sie abends weniger!”)
= Mia patrino manĝu vespere malpli. (Via kuracisto diris tion: "Manĝu vi malpli vespere!")

Konjugacio de "sollen" en prezenca subjunktivo

Per la formo subjunktivo II de la verbo "sollen" oni esprimas proponon, rekomendon aŭ konsilon.

ich sollte
wir sollten
du solltest
ihr solltet
er, sie, es sollte
sie, Sie sollten
Natalie, du solltest gleich mit der Suche anfangen.
= Natalie, vi devus tuj komenci la serĉadon.
Du solltest den Mut nicht verlieren.
= Vi devus ne perdi la kuraĝon.
Reen al la komenco