Parafjalët
Parafjalët mund të ndahen sipas rasës së kërkuar ose kuptimit.
Ndarja sipa rasë së kërkuar
- Parafjalët që kërkojnë rasën emërore
- als (= si/kur)
- Parafjalët që kërkojnë rasën dhanore
- ab (= prej/nga) , außer (= përveç) , aus (= nga) , bei (= te/tek) , gegenüber (= matanë/përballë) , mit (= me) , nach (= në/për në) , seit (= që nga) , von (= nga) , zu (= në/tek)
- Parafjalët që kërkojnë rasën kallëzore
- bis (= deri) , durch (= nga/përmes) , für (= për) , um (= në/për, rreth) , gegen (= kundër, rreth) , ohne (= pa) , entlang (= gjatë, përgjatë)
- Parafjalët që kërkojnë rasën dhanore dhe kallëzore
- an (= në më) , auf (= në, mbi) , in (= në (brenda)) , über (= mbi) , unter (= nën) , vor (= para, përpara) , hinter (= prapa, pas) , zwischen (= ndërmjet) , neben (= pranë)
- Parafjalët që kërkojnë rasën gjinore
- wegen (= për arsye, për shkak) , während (= derisa, ndërsa, gjatë) , infolge (= si pasojë, si rezulltat) , statt (= në vend të) , trotz (= megjithatë, përkunder)
Ndarja sipas kuptimit
Parafjalët lokale
Parafjalët që kërkojnë rasën dhanore dhe kallëzore
-
annë më
-
am (an + dem) Hauptplatznë sheshin kryesor
-
innë (brenda)
-
in der Straßenbahnnë tramvaj
-
aufnë, mbi
-
auf dem Spielplatznë sheshin e lojraveauf dem Schloßbergnë Schloßberg
-
übermbi
-
über der Stadtmbi qytet
-
unternën
-
unter dem Schloßbergnën Schloßberg
-
vorpara, përpara
-
vor dem Brunnenpara burimit
-
hinterprapa, pas
-
hinter dem Caféparapa kafesë
-
zwischenndërmjet
-
zwischen dem Brunnen und dem Rathausmidis/ndërmjet burimit dhe bashkisë
-
nebenpranë
-
neben der Operparnë Operës
Nëse i përgjigjeni pyetjes "ku?" (ku ndodhet diçka? ku diçka po lëviz?), emri është në rasën dhanore pas parafjalës.
Foljet që tregojnë vendndodhjen:
- liegen (= shtrihet, gjendet, rri)
- stehen (= qëndron)
- sitzen (= ulur)
- hängen (= vjerur)
- stecken (= fshehur)
Wo liegt die Zeitung? – Auf dem Tisch.
|
= Ku gjendeta gazeta – Mbi tavolinë. |
Wo steht der Koffer? – Hinter dem Schrank.
|
= Ku është/gjendet Valixhja? – Prapa dollapit. |
Wo sitzt deine Freundin? – Vor der Dame da.
|
= Ku ulet/është e dashura jote? – para asaj zonje. |
Wo geht ihr am liebsten spazieren? – Im (in + dem) Wald.
|
= Ku shkoni ju më me dëshirë në shëtitje? – në pyll. |
Das Geschirr steht auf dem Tisch.
|
= Enët janë në tryezë. |
Die Messer liegen hinter dem Herd.
|
= Thikat janë pranë sobës. |
Die Schuhe liegen unter dem Bett.
|
= Këpucët janë nën shtrat. |
Die Weinflaschen stehen neben dem Abfalleimer.
|
= Shishet e verës janë pranë koshit të plehrave. |
Blumen stehen vor dem Fenster.
|
= Lulet janë para dritares. |
Zwischen Büchern liegen Socken.
|
= Çorapët gjenden/janë midis librave. |
Über dem Spiegel kleben Kaugummis.
|
= Mbi pasqyrë janë të ngjitur çamçkakëz. |
An der Wand hängt der Spiegel.
|
= Pasqyra varet në mur. |
Nëse i përgjigjeni pyetjes "për ku?", emri është në rasën kallëzore pas parafjalës.
Foljet që tregojnë ndryshimin vendndodhjes: :
- legen (sich) (= shtrihem)
- stellen (sich) (= qëndroj)
- setzen (sich) (= ulem)
- hängen (= vjerur)
- stecken (= fshehur)
Wohin legst du die Zeitung? – Auf den Tisch.
|
= Ku e vendos ti gazetën? - mbi/në tavolinë. |
Wohin stellst du den Koffer? – Hinter den Schrank.
|
= Ku e vendos/len ti valixhen? - Prapa dollapit. |
Wohin setzt sich deine Freundin? – Vor die Dame da.
|
= Ku ulet e shoqja/e dashura jote? - Para asaj zonje. |
Wohin geht ihr heute spazieren? – In den Wald.
|
= Ku po shkoni sot për një shëtitje? - Në mal. |
Das Bett kommt in die Ecke.
|
= Ata e vendosën shtratin në qoshe. |
Der Kasten kommt neben das Bett.
|
= Kutia i përket ngjitur shtratit. |
Den Schreibtisch stellen wir vor das Fenster.
|
= Vendosëm tavolinën e shkrimit para dritares. |
Diese Lampe stellen wir auf den Schreibtisch.
|
= Ne e vendosëm këtë llambë në/mbi tavolinë. |
Möchtest du den Teppich unter den Schreibtisch legen?
|
= Dëshiron ta vendosësh/shtrijsh tapetin nën tavolinë? |
Den Spiegel hängen wir an die Wand.
|
= Pasqyrën e varim ne në mur. |
Über den Spiegel hängen wir die Uhr.
|
= Mbi pasqyrë ne e varim orën. |
Biegen Sie in die Herrengasse ab.
|
= Tek rruga Herrengasse ktheheuni. |
Parafjalët që kërkojnë rasën dhanore
-
ausnga
-
Nimm die Kleidung aus dem Schrank.Merr rrobat nga dollapi.
-
beite/tek
-
Sie bleibt schon seit einer Stunde bei dem Arzt.Ajo ashmë që një orë është tek mjeku.Zuerst haben wir uns bei der Ausländerbehörde im Stadthaus erkundigt.Së pari kemi pyetur zyrën e emigracionit në bashki.
-
nachnë/për në
-
Wir fahren morgen nach Linz, nach Österreich.Nesër ne nisemi për në Linz, në Austri.Ich fliege nach Russland.Unë fluturoj (kuptohet me aeroplan) për në Rusi.
-
vonnga
-
Sie wohnen nicht weit von uns.Ju banonu jo shumë larg nesh.Nimm deine Füße vom (von + dem) Tisch!Hiq këmbët nga tavolina!Er kommt gerade von seiner Freundin.Ai sapo erdhi nga e dashura/shoqja e tij.Sie ist vor kurzem von der Türkei nach Deutschland gezogen.Ajo por sa u transferua nga Turqia në Gjermani.
-
zunë/tek
-
Dann musst du zum (zu + dem) Schloss gehen.Atëherë duhet të shkosh në kështjellë.Ich muss zum (zu + dem) Arzt.Më duhet të shkoj tek mjeku.Man hat uns zum (zu + dem) Arbeitsamt geschickt.Ne u dërguam në zyrën e punësimit.
-
gegenübermatanë/përballë
-
(para ose pas emrit, gjithmonë para përemrit vetor)
Ich wohne gegenüber dem Park.Unë banoj matanë parkut.Ich wohne dem Park gegenüber.Unë banoj përballë parkut.Er sitzt mir gegenüber.Ai më është ulur përballë.Am besten tankst du bei der Tankstelle dem Freizeitzentrum gegenüber.Është më mirë të furnizohesh me karburant tek pika e karburantit përballë qendrës për kohë të lirë.
Me specifikimin e dretimit me emrat e vendeve, cilat paraqiten me nyjen e shquar, do të përdoret parafjala in + rasa kallëzore.
Ich fliege in die Türkei.
|
= Unë fluturoj (me aeroplan) për në Turqi. |
Ich fliege in die USA.
|
= Unë fluturoj (me aeroplan) për në ShBA |
Ich fliege in die Schweiz.
|
= Unë fluturoj (me aeroplan) për në Zvicër. |
Parafjalët që kërkojnë rasën kallëzore
-
durchnga/përmes
-
Wir fahren durch den Tunnel.Ne udhëtojmë nëpër tunel.Wir fahren durch die Stadt.Ne udhëtojmë përmes qytetit.Dann fährst du durch die Unterführung.Pastaj kalo nëpër nënkalim.
-
übermbi
-
Wir gehen über die Straße.Ne kalojmë në rrugën matanë.Du fährst über die Brücke.Ti kalon/vozit mbi urë.
-
entlanggjatë, përgjatë
-
Entlang den Fluss gibt es schöne Wege.Ka shtigje të bukura përgjatë lumit.Du fährst den Heidensee entlang.Ju udhëtoni përgjatë Heidensee.
Parafjale + emri + parafjala/ndajfolja
- an + Dativ + entlang
-
Ich gehe oft am (an + dem) Fluss entlang spazieren.Unë shpesh eci përgjatë lumit.Du fährst am (an + dem) Heidensee entlang.Ti udhëton/vozit përgjatë Heidensee.
- an + Dativ + vorbei
-
Ich komme oft an dem Museum vorbei.Unë shpesh kaloj rreth muzeut.Du fährst am (an + dem) Hafen vorbei.Ti kalon reth portit.
- gegenüber von + Dativ
-
Ich wohne gegenüber von dem Park.Unë banoj përballë parkut.Am besten tankst du bei der Tankstelle gegenüber vom (von + dem) Freizeitzentrum.Është më mirë të furnizohesh me karburant tek pika e karburantit përballë qendrës për kohë të lirë.
- bis zu + Dativ
-
Gehen Sie bitte bis zur Kreuzung.Shkoni Ju lutem deri tek udhëkryqi.Dann fährst du bis zum (zu + dem) Supermarkt.Pastaj kalo/vozit deri tek supermarketi.
- um + Akkusativ + herum
-
Wir fahren um die Stadt herum.Wir fahren um die Stadt herum.Dann fährst du um den Supermarkt herum.Dann fährst du um den Supermarkt herum.
Parafjalët temporale (kohore)
an
në më
|
Data Ditët e javës Kohët e ditës. |
|
---|---|---|
bei
te/tek
|
Njëkohshmëria |
|
in
në (brenda)
|
pastaj muajt stinët natën |
|
nach
në/për në
|
pastaj |
|
vor
para, përpara
|
më parë |
|
seit
që nga
|
ka të bëjë me të kaluarën |
|
ab
prej/nga
|
ka të bëjë me të tashmen dhe të ardhmen |
|
von
nga
|
me "deri" |
|
bis
deri
|
(edhe) me "nga" |
|
---|---|---|
um
në/për, rreth
|
ora/koha |
|
Parafjalët modale
mit
me
|
|
---|
"von", me emrat e vetë
„Von” mit Eigennamen bezeichnen Besitz oder Herkunft von Sachen oder Personen.
Thomas Mayr ist der Vater von Hana, Laura und Niklas.
|
= Thomas Mayr ist der Vater von Hana, Laura und Niklas. |
Jolana Mayr ist die Mutter von Hana, Laura und Niklas.
|
= Jolana Mayr ist die Mutter von Hana, Laura und Niklas. |
Das ist die Bluse von Katrin.
|
= Das ist die Bluse von Katrin. |
Das ist das Bild von Botticcelii.
|
= Das ist das Bild von Botticcelii. |
Das ist die Kaffeemaschine von Tchibo.
|
= Das ist die Kaffeemaschine von Tchibo. |