Substantivoj kaj determinantoj / Gramatiko

Artikoloj kaj deklinacio

Artikolo

Germanaj substantivoj estas aŭ malinaj (der Mann), inaj (die Straße), aŭ neŭtraj (das Hotel).

Artikolo aŭ pronomo indikas la genron de substantivo.
La artikolo nepre apartenas al substantivo.

Nedifinajn artikolojn oni uzas se la substantivo estas uzata la unuan fojon.
Nedifinaj artikoloj ankaŭ signifas la nombron 1.
En pluralo nedifinaj artikoloj ne estas uzataj.

maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
ein Tisch tablo	eine Lampe lampo	ein Bett lito	Stühle seĝoj
ein Pullover pulovero	eine Jacke jako	ein T-Shirt t-ĉemizo	Schuhe ŝuoj

Auf der Straße läuft ein Hund.	= Sur la strato iras hundo.
Ich kaufe heute Äpfel.	= Mi aĉetas hodiaŭ pomojn.

Difinajn artikolojn oni uzas se la substantivo jam estas konata aŭ priskribita.

maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
der Käse la fromaĝo	die Schokolade la ĉokolado	das Brot la pano	die Lebensmittel la nutraĵoj
der Tisch la tablo	die Lampe la lampo	das Bett la lito	die Stühle la seĝoj
der Pullover la pulovero	die Jacke la jako	das T-Shirt la t-ĉemizo	die Schuhe la ŝuoj

Der Schrank in der Ecke kostet 240 EUR.

= La ŝranko en la angulo kostas 240 eŭrojn.

Por neado oni uzas „kein” antaŭ la substantivo.

maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
kein Käse neniu fromaĝo	keine Schokolade neniu ĉokolado	kein Brot neniu pano	keine Lebensmittel neniuj nutraĵoj
kein Tisch neniu tablo	keine Lampe neniu lampo	kein Bett neniu breto	keine Stühle neniuj seĝoj
kein Salat neniu salato	keine Idee neniu ideo	kein Wetter neniu vetero	keine Schuhe neniuj ŝuoj

Wir haben leider keine Orangen mehr.

= Ni bedaŭrinde ne plu havas oranĝojn.

Deklinacio

Substantivoj estas deklinaciataj per ŝanĝo de artikolo kaj foje per aldono de finaĵo al substantivo.

Kazo:

Nominativ (wer? was?) Nominativo (kiu? kio?)
Genitiv (wessen?) Genitivo (kies?)
Dativ (wem?) Dativo (al kiu?)
Akkusativ (wen? was?) Akuzativo (kiun? kion?)

La plej multaj viraj substantivoj (der) en genitivo singularo havas la finaĵon „-s” aŭ „-es”. La finaĵo „-es” aperas ĉe unusilabaj substantivoj kaj ĉe substantivoj, kiuj finiĝas per „-s”, „-ss”, „-ß”, „-sch”, „-z”, „tz”, „-x”.

La plej multaj substantivoj en dativo havas la finaĵon „-n” aŭ „-en”.

Nedifinaj artikoloj

	maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
Nominativ	ein Tisch tablo ein Pullover pulovero ein Wohnwagen loĝaŭto	eine Lampe lampo eine Jacke jako eine Altbauwohnung loĝejo en malnova domo ("Altbau" en la germana signifas kutime: domo konstruita antaŭ la 2-a mondmilito)	ein Bett lito ein T-Shirt t-ĉemizo ein Bauernhaus kamparana domo	Stühle seĝoj Schuhe ŝuoj Häuser domoj
Genitiv	eines Tisches eines Pullovers eines Wohnwagens	einer Lampe einer Jacke einer Altbauwohnung	eines Bettes eines T-Shirts eines Bauernhauses	Stühle Schuhe Häuser
Dativ	einem Tisch einem Pullover einem Wohnwagen	einer Lampe einer Jacke einer Altbauwohnung	einem Bett einem T-Shirt einem Bauernhaus	Stühlen Schuhen Häusern
Akkusativ	einen Tisch einen Pullover einen Wohnwagen	eine Lampe eine Jacke eine Altbauwohnung	ein Bett ein T-Shirt ein Bauernhaus	Stühle Schuhe Häuser

Difinaj artikoloj

	maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
Nominativ	der Tisch la tablo der Pullover la pulovero	die Lampe la lampo die Jacke la jako	das Bett la lito das T-Shirt la t-ĉemizo	die Stühle la seĝoj die Schuhe la ŝuoj
Genitiv	des Tisches des Pullovers	der Lampe der Jacke	des Bettes des T-Shirts	der Stühle der Schuhe
Dativ	dem Tisch dem Pullover	der Lampe der Jacke	dem Bett dem T-Shirt	den Stühlen den Schuhen
Akkusativ	den Tisch den Pullover	die Lampe die Jacke	das Bett das T-Shirt	die Stühle die Schuhe

Neado „kein“

	maskulin	feminina	neutral	Plural für alle Nomen
Nominativ	kein Tisch neniu tablo kein Salat neniu salato	keine Lampe neniu lampo keine Idee neniu ideo	kein Bett neniu breto kein Wetter neniu vetero	keine Stühle neniuj seĝoj keine Schuhe neniuj ŝuoj
Genitiv	keines Tisches keines Salates	keiner Lampe keiner Idee	keines Bettes keines Wetters	keiner Stühle keiner Schuhe
Dativ	keinem Tisch keinem Salat	keiner Lampe keiner Idee	keinem Bett keinem Wetter	keinen Stühlen keinen Schuhen
Akkusativ	keinen Tisch keinen Salat	keine Lampe keine Idee	kein Bett kein Wetter	keine Stühle keine Schuhe

Genitivo

Genitivo kaj la priskribo per "von"

Genitivo estas la dua el kvaj gramatikaj kazoj en la germana lingvo. Genitivo indikas, al kiu io apartenas kaj respondas do la demandon "wessen".

Wessen Auto ist das? (= Kies aŭto estas tio?)	Das ist das Auto des Vaters. Tio estas la aŭto de la patro.
Wessen Tasche ist das? Kies sako estas tio?	Das ist die Tasche der Mutter. Tio estas la sako de la patrino.
Wessen Ball ist das? Kies pilko estas tio?	Das ist der Ball des Mädchens. Tio estas pilko de la knabino.
Wessen Bücher sind das? Kies libroj estas tio?	Das sind die Bücher der Kinder. Tio estas la libroj de la infanoj.

Nominativo		Genitivo
der Vater (= patro)	→	des Vaters (= de la patro)
die Mutter (= patrino)	→	der Mutter (= de la patrino)
das Mädchen (= knabino)	→	des Mädchens (= de la knabino)
die Kinder (= infanoj)	→	der Kinder (= de la infanoj)

Substantivoj kun la artikolo "der" kaj "das" havas en genitivo la finaĵon -s aŭ -es. La finaĵo -es aperas post unusilabaj vortoj (der Mann → des Mannes, das Haus → des Hauses), same kiel post la vortoj finiĝantaj je -d, -t, -s, sch, -tz.

Genitivo de personaj nomoj kaj propraj nomoj

Personaj nomoj sen artikolo ekhavas en genitivo kutime la finaĵon -s.

Marias Vater ist Arzt.	= La patro de Maria estas kuracisto.
Italiens Dörfer sind schön.	= La vilaĝoj de Italio estas belaj.

En ĉiutaga uzo oni kutimas anstataŭigi la genitivon per "von" + dativo. "von" estas prepozicio ligita kun dativo.

`Wessen` `Auto` `ist` `das`? (= Kies aŭto estas tio?)	`Das` `ist` `das` `Auto` `des` `Vaters`. (= Tio estas la aŭto de la patro.) / `Das` `ist` `das` `Auto` `von` `dem` `Vater`. (= Tio estas la aŭto de la patro.)
`Wessen` `Tasche` `ist` `das`? (= Kies sako estas tio?)	`Das` `ist` `die` `Tasche` `der` `Mutter`. (= Tio estas la sako de la patrino.) / `Das` `ist` `die` `Tasche` `von` `der` `Mutter`. (= Tio estas la sako de la patrino.)
`Wessen` `Ball` `ist` `das`? (= Kies pilko estas tio?)	`Das` `ist` `der` `Ball` `des` `Mädchens`. (= Tio estas pilko de la knabino.) / `Das` `ist` `der` `Ball` `von` `dem` `Kind`. (= Tio estas la pilko de la infano.)
`Wessen` `Bücher` `sind` `das`? (= Kies libroj estas tio?)	`Das` `sind` `die` `Bücher` `der` `Kinder`. (= Tio estas la libroj de la infanoj.) / `Das` `sind` `die` `Bücher` `von` `den` `Kindern`. (= Tio estas la libroj de la infanoj.)

Pluralformoj

Ekzistas pluraj pluralformoj. La pluralfinaĵo troviĝas en vortaro.

-, ¨-

plejparte ĉe substantivoj je „-er“, „-el“, „-en“,
ĉiam ĉe substantivoj je „-chen“, „-lein“

der Mantel (= la mantelo) → die Mäntel (= la manteloj)
der Pullover (= la pulovero) → die Pullover (= la puloveroj)
der Fehler (= la eraro) → die Fehler (= la eraroj)
der Sessel (= la brakseĝo) → die Sessel (= la brakseĝoj)
der Wagen (= la ĉaro) → die Wagen (= la ĉaroj)
das Märchen (= la fabelo) → die Märchen (= la fabeloj)

das Fräulein (= la fraŭlino) → die Fräulein (= la fraŭlinoj)
der Körper (= la korpo) → die Körper (= la korpoj)
der Rücken (= la dorso) → die Rücken (= la dorsoj)
der Finger (= la fingro) → die Finger (= la fingroj)
der Magen (= la stomako) → die Mägen (= la stomakoj)

-e, -¨e

ofte ĉe unusilabaj substantivoj

der Rock (= la jupo) → die Röcke (= la jupoj)
der Anzug (= la kompleto) → die Anzüge (= la kompletoj)
der Tisch (= la tablo) → die Tische (= la tabloj)
der Stuhl (= la seĝo) → die Stühle (= la seĝoj)
der Kopf (= la kapo) → die Köpfe (= la kapoj)
die Hand (= la mano) → die Hände (= la manoj)

der Arm (= la brako) → die Arme (= la brakoj)
das Bein (= la kruro) → die Beine (= la kruroj)
der Zahn (= la dento) → die Zähne (= la dentoj)
die Brust (= la mamo) → die Brüste (= la mamoj)
der Hals (= la kolo) → die Hälse (= la koloj)

-er, -¨er

ofte ĉe unusilabaj, neŭtraj substantivoj,
substantivoj je „-tum“

das Kleid (= la robo) → die Kleider (= la roboj)
das Bild (= la bildo) → die Bilder (= la bildoj)
das Buch (= la libro) → die Bücher (= la libroj)

das Eigentum (= la posedaĵo, propraĵo) → die Eigentümer (= la posedaĵoj, propraĵoj)
der Mund (= la buŝo) → die Münder (= la buŝoj)

-n, -en

ofte inaj substantivoj,
substantivoj je „-e“, „-ei“, „-ung“, „-heit“, „-keit“, „-schaft“

die Krawatte (= la kravato) → die Krawatten (= la kravatoj)
die Hose (= la pantalono) → die Hosen (= la pantalonoj)
die Bluse (= la bluzo) → die Blusen (= la bluzoj)
die Jacke (= la jako) → die Jacken (= la jakoj)
die Uhr (= la horloĝo) → die Uhren (= la horloĝoj)
die Frau (= la virino) → die Frauen (= la virinoj)
die Bäckerei (= la panbakejo) → die Bäckereien (= la panbakejoj)
die Zeitung (= la gazeto) → die Zeitungen (= la gazetoj)

die Krankheit (= la malsano) → die Krankheiten (= la malsanoj)
die Möglichkeit (= la eblo) → die Möglichkeiten (= la ebloj)
die Freundschaft (= la amikeco) → die Freundschaften (= la amikecoj)
die Schulter (= la ŝultro) → die Schultern (= la ŝultroj)
die Zehe (= la piedfingro) → die Zehen (= la piedfingroj)
das Auge (= la okulo) → die Augen (= la okuloj)
die Nase (= la nazo) → die Nasen (= la nazoj)
der Junge (= la knabo) → die Jungen (= la knaboj)

-nen

inaj substantivoj je „-in“

die Freundin (= la amikino) → die Freundinnen (= la amikinoj)

-s

fremdvortoj,
substantivoj je „-a“, „-o“, „-i“, „-u“

das T-Shirt (= la t-ĉemizo) → die T-Shirts (= la t-ĉemizoj)
der Cousin (= la kuzo) → die Cousins (= la kuzoj)
das Auto (= la aŭto) → die Autos (= la aŭtoj)

Kunmetaĵoj

Kunmetaĵoj konsistas el du aŭ pli da ligitaj vortoj

du substantivoj:
- die Kinder + das Zimmer = das Kinderzimmer
  la infanoj + la ĉambro = la porinfana ĉambro
- der Tisch + das Tennis = das Tischtennis
  la tablo + la teniso = la tenistablo
verbo kaj substantivo:
- wohnen + das Zimmer = das Wohnzimmer
  loĝi + la ĉambro = la vivoĉambro
- schlafen + das Zimmer = das Schlafzimmer
  dormi + la ĉambro = la dormoĉambro
- baden + die Wanne = die Badewanne
  bani + la kuvo = la banujo
adjektivo kaj substantivo:
- weiß + der Wein = der Weißwein
  blanka + la vino = la blanka vino
adverbo kaj substantivo:
- zusammen + die Arbeit = die Zusammenarbeit
  kune + la laboro = la kunlaboro
La lasta parto de substantiva kunmetaĵo fiksas ties genron kaj nombron.
- die Post (-en) + die Karte (-n) = die Postkarte (-n)
  la poŝto + la karto = la poŝtkarto
- das Land (-¨er) + die Karte (-n) = die Landkarte (-n)
  la lando + la karto = la mapo
- der Flug (-¨e) + die Karte (-n) = die Flugkarte (-n)
  la flugo + la karto = la flugbileto

Inaj substantivoj kun „-in“

Plejparto de la inaj profesi- kaj personnomoj havas la finaĵon „-in“.

der Architekt (= la arkitekto) → die Architektin (= la arkitektino)
der Journalist (= la ĵurnalisto) → die Journalistin (= la ĵurnalistino)
der Lehrer (= la instruisto) → die Lehrerin (= la instruistino)
der Professor (= la profesoro) → die Professorin (= la profesorino)

Kelkfoje aperas ankaŭ la umlaŭto.

der Arzt (= la kuracisto) → die Ärztin (= la kuracistino)
der Tierarzt (= la bestokuracisto) → die Tierärztin (= la bestokuracistino)
der Koch (= la kuiristo) → die Köchin (= la kuiristino)

Inaj substantivoj kun la finaĵo „-in“ ricevas la finaĵon „-nen“ en pluralo.

die Freundin (= la amikino) → die Freundinnen (= la amikinoj)
die Studentin (= la studentino) → die Studentinnen (= la studentinoj)

Kelkaj malinaj kaj inaj profesinomoj finiĝas per „-mann“ aŭ „-frau“.

der Bankkaufmann (= la bankisto) → die Bankkauffrau (= la bankistino)
der Geschäftsmann (= la entreprenisto) → die Geschäftsfrau (= la entreprenistino)
der Putzmann (= la purigisto) → die Putzfrau (= la purigistino)

La pluralo de tiuj substantivoj ricevas la finaĵon „-leute“ (por la tuta profesiularo).

der Geschäftsmann, die Geschäftsfrau → die Geschäftsleute (= la entreprenistoj)

Sufiksoj de substantivoj

Substantivoj kun la finaĵoj -heit, -keit, -schaft, -ung

Substantivoj povas finiĝi per diversaj sufiksoj.

La vortoj, kiuj havas finaĵon kiel -heit aŭ -keit, estas substantivoj derivitaj de adjektivoj. Oni skribu ilin kun majusklo kaj ili ĉiam havas la artikolon “die”.
La vortoj, kiuj finiĝas per -ung, estas substantivoj derivitaj de verboj. Oni skribu ilin kun majusklo kaj ili ĉiam havas la artikolon “die”.
La vortoj, kiuj finiĝas per -schaf, estas substantivoj derivitaj de verboj, adjektivoj aŭ eĉ substantivoj. Oni skribu ilin kun majusklo kaj ili ĉiam havas la artikolon “die”.

Substantivoj kun la finaĵo -heit

zerstreut (= distrita) → die Zerstreutheit (= distriteco)
unsicher (= necerta) → die Unsicherheit (= necerteco)

Substantivoj kun la finaĵo -keit

wichtig (= grava) → die Wichtigkeit (= graveco)
Sie haben die Wichtigkeit eines Lebenslaufs eingesehen und festgestellt, dass das Anschreiben ihre Visitenkarte ist. (= Ili ekkomprenis gravecon de vivresumo kaj eksciis ke la motiviga letero estas ilia vizitkarto.)
fähig (= kapabla) → die Teamfähigkeit (= kapableco labori en teamo)
selbstständig (= memstara) → die Selbstständigkeit (= memstareco)

Substantivoj kun la finaĵo -schaft

hilfsbereit (= helpema) → die Hilfsbereitschaft (= helpemo)
der Gesell (= junulo, kunulo) → die Gesellschaft (= komunumo)
eigen (= propra) → die Eigenschaft (= eco)
lernbereit (= lernema, preta lerni) → die Lernbereitschaft (= lernemo)

Substantivoj kun la finaĵo -ung

sich bewerben (= kandidati, laborpeti) → die Bewerbung (= laborpeto)
Wenn man in Deutschland eine Arbeit sucht, sind gute Bewerbungsunterlagen schon die halbe Sache. (= Kiam oni serĉas en Germanio laborpostenon, duono de sukceso estas bone preparitaj dokumentoj.)
vereinigen (= unuigi) → die Vereinigung (= unuigo, unuiĝo)
Damals nach 8 Jahren der Wiedervereinigung zweier Deutschlands, hat die Agentur für Arbeit in Ludwigslust, das ist nur 35 km weg von Schwerin, ein Institut beauftragt ganz viele Menschen, die nach der sogenannten „Wende“ keine Arbeit mehr hatten, in einem Seminar zu schulen. (= Tiam, ok jarojn post reunuiĝo de du Germanioj, laboragentejo en Ludwigslust, tio estas nur 35 km for de Schwerin, taskigis unu instituton pri trejnado de tre multaj homoj, kiuj ne plu havis laborpostenon post la tiel nomata "turno".)
finden (= trovi) → die Findung (= trovo)
offenbaren (= revelacii) → die Offenbarung (= revelacio)
Für einige waren die neuen Wege der Jobfindung fast wie eine Offenbarung. (= La novaj vojoj de laborserĉado estis por kelkaj preskaŭ kvazaŭ revelacio.)
bezahlen (= pagi) → die Bezahlung (= pago)
Man hat ganz vieles per Handschlag geregelt: die Arbeitszeiten, die Bezahlung, den Urlaub. (= Sufiĉe multajn aferojn oni reguligis per manpremo: la labortempon, pagadon, libertempon.)
vorstellen (= prezenti, imagi) → die Vorstellung (= prezento, imago)
Mit Hilfe von Rollenspielen konnten sie für ein zukünftiges Vorstellungsgespräch üben, sich in die Rolle eines Arbeitgebers und Arbeitnehmers hineinversetzen und gestärkt ihrer Bewerbungsphase entgegen treten. (= Helpe de rolludoj ili povis ekzerci por estonta akceptopriparolo, enigi sin en la rolon de dunganto kaj dungito kaj fortiĝinte eniri la etapon de laborserĉado.)
genugtun (= kontentigi, rekompenci) → die Genugtuung (= kontentigo)
Das Gefühl den Menschen geholfen zu haben, war eine große Genugtuung und ein Lob, wie kein anderes. (= La sento esti helpintaj al homoj estis granda kontentigo kaj laŭdo kiel neniu alia.)